Nasi Sąsiedzi:Sułoszowa-historia gminy

Urząd Gminy

Historia gminy

Sułoszowa jest wsią, sięgającą swoimi początkami daleko w średniowiecze. Świadczy o tym już sama jej nazwa, pozostająca w związku ze staropolskim imieniem Sułosz lub Sulisław, które było używane w XII i XIII wieku. Można przyjąć, że jakiś Sułosz należał do rycerstwa drużynowego i w nagrodę za służbę wojenną otrzymał od księcia krakowskiego obszar ziemi, na którym założył wieś, nazwaną później od jego imienia. W tych bardzo odległych czasach należałoby chyba szukać początków naszej wsi, ale zachowane dokumenty milczą. Po raz pierwszy spotykamy jej nazwę dopiero w przywileju lokacyjnym, wydanym 25 stycznia 1315 przez Władysława Łokietka, który nadał niejakiemu Mikołajowi las położony między zamkiem w Pieskowej Skale a Kosmowolem, ze wsią Sułoszowa, dla osadzenia jej na prawie czynszowym.

Jak głosi legenda, Mikołaj otrzymał dożywotnie wójtostwo za pomoc Władysławowi Łokietkowi, gdy ten ukrywał się w Ojcowie. Sułoszowa w tym czasie musiała być osadą małą, skoro nadanie na pierwszym miejscu wymienia las. Dalsze wiadomości o Sułoszowej znajdują się w rachunkach ze świętopietrza, zbieranego za Władysława Łokietka. Ograniczają się wprawdzie tylko do podania wysokości dochodów plebana, ale świadczą, że w Sułoszowej był kościół.

Wydaje się, że cały ten obszar był w tym okresie dobrze zaludniony, bo oprócz Sułoszowej istniały już wsie: Biskupice (Jangrot), Zadroże, Imbranowice, Skała, Sąspów i Przeginia. Szczęśliwe położenie wsi i wzrost jej zamożności spowodowało, że gdy Kazimierz Wielki tworzył Krakowie wyższy sąd prawa magdeburskiego, wyznaczył na jednego z ławników sołtysa ze Sułoszowej.

  W drugie połowie XIV wieku pojawili się w tych stronach Szafrańcowie herbu "Stary koń". Długosz podaje, że zamek w Pieskowej Skale zbudował Kazimierz Wielki, a Ludwik Węgierski nadał go Piotrowi Szafrańcowi w nagrodę za ranę, otrzymaną od Węgra w czasie oblężenia Bełża. W 1385 tenże Piotr należał do grupy posłów sprowadzających Władysława Jagiełłę z Litwy. Następnie brał udział w wielkiej bitwie pod Grunwaldem (1410) i był jednym z ośmiu doradców króla. On i jego następcy poszerzyli swoje dobra i zagarnęli okolicę. W ciągu dwustu trzydziestoletniego panowania Szafrańców w Sułoszowej zaszły duże zmiany. Oni to zmusili naszych przodków do odrabiania pańszczyzny.
 

Do XVI wieku kościół był ostoją średniowiecznego porządku i posiadał uprzywilejowane stanowisko gospodarcze i polityczne. Przeciwko tej hegemonii kościoła i jego bogactwom, uzyskanym z dziesięcin, mesznego, stołowego, kolędy itp. - wystąpili zwolennicy reformacji, rekrutujący się nie tylko spośród niższych warstw społecznych, ale także szlachty i magnaterii. Gorącym zwolennikiem kalwinizmu w Małopolsce był Stanisław Szafraniec, który zamienił kościoły na zbory w Sułoszowej, Przegini i Sąspowie. Chłopi sułoszowscy przestali wtedy płacić plebanowi dziesięcinę i inne powinności. Nastąpiła radykalizacja mas chłopskich. Z chwilą, gdy szlachta uzyskała zniesienie dziesięciny snopowej na rzecz kościoła przeszła ona masowo do obozu kontrreformacji.

Nie zachowały się wprawdzie wiadomości o sposobie gospodarowania Szafrańca i jego stosunku do poddanych oraz stosunkach społecznych w ogóle, lecz zachowała się księga sądowa klucza pieskoskalskigo, którą Stanisław Szafraniec przekazał gromadzie w 1595 roku "przez ręce ministra Sułoszowej".

  W 1608 wygasł ród Szafrańców, a ostatnia jego dziedziczka poślubiła wojewodę krakowskiego, Michała Zebrzydowskiego, który rozprawił się ze zwolennikami reformacji i nawet karał chłopów za nieobecność w kościele w niedzielę i święta. Podczas "potopu szwedzkiego" (1655) niesposób wyliczyć wszystkich szkód, jakie spadły na Sułoszową w czasie dwuletniej okupacji zamku w Pieskowej Skale. Obok gwałtów i rabunków szerzyły się liczne choroby i nastąpił dalszy upadek życia gospodarczego i częściowe wyludnienie wsi.

  W 1661 zamek, a wraz z nim i Sułoszowa, drogą sukcesji przeszła w ręce Wielopolskich, którzy panowali aż do 1841 roku, gdy Paweł Wielopolski sprzedał swoje dobra Janowi Mieroszowskimu. W tym długim okresie nic się nie zmienia w życiu chłopów.

Powoli Rzeczpospolita szlachecka chyliła się ku upadkowi. W tym najtrudniejszym okresie (1794) chłopi uzbrojeni w kosy stanęli do walki o wolność, ale nie mogli się dostać do oddziałów Kościuszki, bo Wielopolscy mocno trzymali ich w swoich karbach. W 1795 roku nastąpił jeden z najbardziej tragicznych okresów naszego narodu. Sułoszowa na czternaście lat dostała się pod panowanie austriackie, dopiero wojska pod dowództwem księcia Józefa Poniatowskiego wypędziły Austriaków, a Sułoszową włączyły do Księstwa Warszawskiego.

Chłopi na mocy dekretu z 1807 otrzymali wolność osobistą i prawo odejścia ze wsi, ale równocześnie pozbawieni zostali wszelkich praw do ziemi i mogli być z niej usuwani według woli pana.

  Od 1815 Sułoszowa weszła w skład Królestwa Polskiego. Niewiele zmieniło się w położeniu chłopów, bo od 1818 wójtem został dziedzic z zamku, który posiadał władzę policyjną i administracyjną na wsi. Chłopi ponownie popadli w poddaństwo, dopiero pod naciskiem ruchów chłopskich car Mikołaj I wydał ukaz w 1846 roku o sporządzeniu tabel prestacyjnych, które określały powinności chłopów wobec dworu, rządu i plebana oraz zabraniały rugować z ziemi chłopów, posiadających powyżej 6 mórg.

W czasie powstania styczniowego (1863) chłopi nie przystąpili gremialnie do powstania, ale w różny sposób pomagali powstańcom, którzy na terenie ówczesnego powiatu olkuskiego stoczyli 29 bitew i potyczek.

Po powstaniu styczniowym Sułoszowa przeszła z guberni radomskiej do kieleckiej. W "Kraju Nadwiślańskim", jak te ziemie wtedy nazywano, wszechstronnie zapanował język rosyjski w całej administracji, a nawet duchowni podpisywali dokumenty w tym języku.

Na przełomie XIX i XX wieku nastąpił rozwój świadomości u chłopów sułoszowskich, którzy zaczęli się organizować, a wyrazem tego była słynna uchwała z 26 stycznia 1906, domagająca się wprowadzenia języka polskiego, uwolnienia więźniów politycznych oraz autonomii.

W czasie I wojny światowej przez Sułoszowę przetoczyła się pożoga wojenna, przynosząc jej zniszczenie i śmierć wielu osób ( na tyfus i inne choroby). Wystarczy podać, że 120 gospodarstw zostało całkowicie spalonych. Po odzyskaniu niepodległości w listopadzie 1918 na wsi nastąpiło przeludnienie i olbrzymia nędza. Zmuszała ona wielu mieszkańców do szukania chleba poza granicami ojczyzny.

W dniu 5 września 1939 wtargnęły do Sułoszowej hordy hitlerowskie, które aż do 20 stycznia 1945 krwawo rządziły we wsi. Na przełomie 1939-40 roku w Sułoszowej tworzy się zbrojny ruch oporu, który w późniejszym czasie przekształca się w Bataliony Chłopskie.

Obecnie...
Sułoszowa jest samodzielną gminą, składającą się z pięciu sołectw. W obecnych granicach administracyjnych istnieje od roku 1934. Do roku 1975 położona była na terenie powiatu olkuskiego, natomiast po reformie administracyjnej kraju, od 1999 roku, należy do powiatu krakowskiego

Wg portalu Urzędu Gminy